prof. Andrzej Chryzostom Kwilecki (1928-2019)

Urodził się 23 października 1928 r. w Kwilczu jako piąte dziecko ostatniego ordynata Dobiesława hr. Kwileckiego i Zofii hr. Załuskiej. Rodzice nadali mu pięć imion: Andrzej Chryzostom Maria Piotr Dobiesław. Miał liczne rodzeństwo: starszych braci - Przemysława i Leszka, starsze siostry - Marizę i Teresę oraz młodszego brata Jana, a także dwóch przyrodnich braci: Jana i Józefa Kunickich. Był uczniem naszej szkoły w latach 1935-1939, choć codzienna nauka odbywała się w pałacu, do którego przychodzili nauczyciele miejscowej szkoły, a jedynie egzamin i promocja ucznia w szkole. W rodzinnej miejscowości w 1939 r. ukończył czwartą klasę Publicznej Szkoły Powszechnej. Naukę przerwał mu wybuch II wojny światowej. Następnie uczęszczał na tajne komplety w Iwoniczu, a potem kontynuował edukację w Krośnie i Krakowie. W maju 1948 r. zdał maturę w Liceum Humanistycznym im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie. W 1952 r. został absolwentem Uniwersytetu Poznańskiego. W czasie studiów sam zarabiał na życie pracując w Bibliotece Raczyńskich. W latach 1954-58 był nauczycielem historii i języka polskiego w Szkole Podstawowej Nr 42 w Poznaniu, a od 1958 do 1972 r. pracownikiem Instytutu Zachodniego. W latach 1972-81 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Socjologii UAM, od 1982 do 1984 prorektora tej uczelni, a w latach 1986-88 kierownika Zakładu Historii Socjologii. Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zdobywał kolejne stopnie naukowe: doktora w 1964 r., doktora habilitowanego w 1969 r., a tytuł profesora nauk humanistycznych uzyskał w roku 1976. Pracował także w Zakładzie Badań Narodowościowych PAN oraz w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu. Zajmował się naukowo migracjami i osadnictwem na Ziemiach Zachodnich, mniejszościami narodowymi, integracją zachodnioeuropejską, historią socjologii polskiej, a od 1989 r. wielkopolskim ziemiaństwem. Laureat wielu nagród i wyróżnień. Zmarł 14 października 2019 r. w Środzie Wielkopolskiej, tuż przed 91 urodzinami. Urna z prochami Profesora spoczęła na cmentarzu za kościołem parafialnym w Kwilczu.

Monika Pestka-Lehmann i Marcin Lehmann

Andrzej Kwilecki (drugi od lewej) z rodzeństwem w przypałacowym parku w 1937 r. oraz świadectwo zdania egzaminu i ukończenia klasy czwartej Publicznej Szkoły Powszechnej w Kwilczu z 1939 r.

Wspomnienia prof. Andrzeja Kwileckiego spisane po rozmowie telefonicznej dn. 10 kwietnia 2012 r. 

Nauczyciele miejscowej szkoły powszechnej przychodzili do pałacu na lekcje z młodszymi dziećmi Dobiesława hr. Kwileckiego, tj. moją siostrą Renią i mną. Starsze rodzeństwo – Przemko, Mariza i Leszek, byli edukowani w domu rodzinnym przez prywatną guwernantkę p. Stefanię Litwin. Następnie bracia uczęszczali do gimnazjum w Rydzynie. Przemysław jako najstarszy był przygotowywany do roli przyszłego ordynata. Z kwileckich nauczycieli szczególnie w pamięci pozostało mi małżeństwo Waśko – Zygmunt i jego żona Cecylia z domu Pakulanka, którzy mieszkali w budynku szkolnym pod Rozbitkiem. Lekcje odbywały się w pałacu, ale egzamin i promocja ucznia, czyli wręczanie świadectw – w szkole. Edukacja w pałacu była również swego rodzaju szkołą obyczajów, kultury, manier, odpowiedniego sposobu zachowania się przy stole, które to elementy jako wzorzec przenikały do mieszkańców Kwilcza. Pan Zygmunt  był społecznikiem i bardzo zaangażowanym działaczem Polskiego Związku Zachodniego, wpajał nam i tłumaczył, że Szczecin musi być znowu polski. Poglądy głoszone w okresie międzywojennym realizowali dając przykład własnym życiem. Po wojnie przenieśli się na Ziemie Odzyskane, zamieszkali w Trzciance, gdzie byli pionierami, zakładali polską szkołę i uczyli przesiedlonych. Pani Cecylia do emerytury była nauczycielką, osobą dbającą o rodzinę, dzieci i domowe ognisko.

Córka Seweryna Kwilecka-Podemska: „Tato  wspominał,  że tuż przed wojną na budynku szkoły w Kwilczu był duży napis Niech żyje Polska Mocarstwowa!  Klęska wrześniowa uświadomiła mu, jak złudne są nacjonalistyczne idee prowadzące do katastrofy.”

Wykład pt.: "Dawny Kwilcz - wspomnienia prof. Andrzeja Kwileckiego" wygłoszony 13 maja 2008 r. na zaproszenie uczniów z kółka histotyczno-regionalnego dla gimnazjalistów w sali historycznej 207.

Spotkanie z córką prof. Andrzeja - Seweryną Kwilecką-Podemską i bratanicą Heleną Bukowiecką podczas realizacji projektu Cyfrowea Dziecięca Encyklopedia Wielkopolan w maju 2014 r.

Andrzej Kwilecki – Wikipedia, wolna encyklopedia